Selçuk Efes Kent Belleği'nin Gündeminde Deprem Söyleşisi

Selçuk Efes Kent Belleği’nde düzenlenen Ayasuluk Söyleşileri’nin ikinci gününde “Selçuk Efes ve Etrafının Sarsıntı Tehlikesi ve Alınması Gereken Önlemler” başlıklı söyleşisiyle Prof. Dr. Hasan Sözbilir konuk oldu. Söyleşide Prof. Dr. Hasan Sözbilir iştirakçilere, Türkiye’nin sarsıntı tehlike kaynakları, zelzele ziyanlarının ana nedenleri ve alınması gereken önlemler, Efes Selçuk ve etrafında zelzele tehlikesini oluşturan kaynaklar ve bu kaynakların gelecekteki sarsıntı potansiyeli ile Efes Antik Kenti’nde bulunan sarsıntı izleri üzerine yapılan araştırmalar ve İzmir Vilayet Afet Risk Azaltma Planı hakkında bilgiler verdi.

PROF. DR. HASAN SÖZBİLİR; “HER SARSINTIDAN SONRA KİMİ DERSLER ÇIKARTIYORUZ”

6 Şubat zelzelesinden sonra sarsıntı gerçeğini anlamaya ve tedbir almaya yönelik çalışmaların arttığına değinen Prof. Dr. Hasan Sözbilir; “Özellikle 6 Şubat sarsıntısından sonra Türkiye ölçeğindeki sarsıntılarla ilgili durumlar daha ön plana çıktı. Zelzelesi anlamaya ve tedbir almaya yönelik çok fazla çalışma başlatıldı. Bu çalışmalar kapsamında Efes Selçuk özelinde ve İzmir özelinde ‘hangi noktada olduğumuz ve nasıl bir zelzele riskine sahip olduğumuz, bundan sonra neler yapmalıyız’ mevzularında çalışmalarımızı daha da arttırdık. Biz her zelzeleden sonra kimi dersler çıkartıyoruz. ‘Neden bu kadar ziyan gördük, neden bu kadar insan can verdi’ araştırmaları yaptıkça, geldiğimiz noktada şu anki teknolojiyle zelzele olmadan evvel yerin nasıl sarsılacağını ölçebiliyoruz. Ölçtüğümüz bilgiye nazaran statik projeyi çizip bina yaparsak zelzele kaynaklı can kaybı yaşanmıyor. Bu elbette ki inşaatlar yapılırken kusursuz bir bina ve işçilikle, kullanılan gereçler ile de mümkün. Birebir vakitte yangın ile ilgili günümüzde erken ihtar sistemleri geliştirildi. Binalarımızda bu sistem varsa zelzele olduğunda sensör binadaki elektriği kestiği için zelzele sonrasında yangın çıkmasını engelliyor. Bu da bize sarsıntıdan sonra gelişen öbür felaketlerle ilgili tedbir alma bahtı tanıyor” dedi.

TARİHİMİZİN EN BÜYÜK KARA DEPREMİ

6 Şubat 2023’te 10 vilayette yıkıma ve binlerce can kaybına sebep olan sarsıntının tarihimizin en büyük kara sarsıntısı olduğuna değinen Prof. Dr. Hasan Sözbilir; “6 Şubat sarsıntısı günümüze kadar olan en büyük kara sarsıntısı olarak bedellendiriliyor. Dünyada çok seçkin görülecek halde 9 saat ortayla iki şiddetli sarsıntı oldu. Çok fazla fayın birleşip kırılmasıyla oluşan bir sarsıntının akabinde 9 saat sonra fayların tekrar güç üreterek şiddetli bir zelzelenin daha olmasına sebep oluyor. Zelzele düzeneği manasında nadir gözlenebilir bir durum ve bu Türkiye’de gerçekleşmiş oldu” dedi.

HARİTAYA NAZARAN EFES SELÇUK TEHLİKESİ YÜKSEK OLAN BİR BÖLGEDE

Türkiye Zelzele Haritası ve Efes Selçuk’ta geçmişte olan zelzeleleri inceleyerek çıkarımlar yapan Prof. Dr. Hasan Sözbilir; “Türkiye Sarsıntı Tehlike Haritasına bakarsak Efes Selçuk Bölgesi sarsıntı tehlikesi yüksek olan bir bölge. 6 Şubat zelzelesinden sonra bu harita tekrar güncellendi. Efes Selçuk bölgesi ve İzmir bölgesi kapsamında baktığımızda her tarafımızda denizler var. Denizlerimiz de de yüksek ölçekli fay sınırları var. Jeoloji Biliminde ‘Gelecekte yıkıcı bir sarsıntı olacak mı?’ sorusuna yanıt vermek için geçmişte olan sarsıntılara bakarız. Geçmişte yıkıcı bir zelzele olduysa gelecekte de olacaktır. Selçuk Efes Fayı ilgili de çalışmalarımız oldu kimi sonuçların gelmesini bekliyoruz. “Son zelzelesi ne vakit yapmış, fay kaç yılda bir kırılmış?” üzere bilgileri yakın bir vakitler sizlerle de paylaşacağız” dedi.

“ÇOK DİSİPLİNLİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ” İLE ANTİK KENTLERDE ZELZELE ÇALIŞMALARI BAŞLADI

Antik Kentlerde de sarsıntı ile ilgili çalışmalar yapmak için farklı alanlarda çalışan bilim insanlarıyla bir ortaya geldiklerini ve Çok Disiplinli Bilimsel Araştırma Projesi’ne başladıklarını aktaran Prof. Dr. Hasan Sözbilir; “Biz Çok Disiplinli Bilimsel Araştırma Projesi başlattık. Antik kentlerin çoğunlukla fayların üzerine yerleştiğini görüyoruz. Aslında yaşamsal alanda faydan çok uzakta yaşayamayız zira sular, maden kaynakları, dağ ve ova sonu fay dediğimiz yerde vardır. Bir biçimde faylara yakın yaşamak zorundayız. Burada kıymetli olan şey nasıl yaşamamız gerektiğini bilip anlamamız. Fayın müsaade verdiği ölçüde yapılaşma olursa hiçbir canı kaybetmeyiz. Biz bu proje kapsamında sarsıntı vaktinde gelişmiş postseismis tesirlere bakacağız. Yani bir insanın yapamadığı, tabiatın kendisinin yaptığına inandığımız, antik kentlerdeki kimi görsel datalardan yola çıkarak zelzele izlerine bakacağız. İncelediğimiz antik ketlerde günümüzün teknolojisinin ışığında yaptığımız çalışmalarla sarsıntının ne vakit olduğunu anlayabileceğiz. Antik kentlerdeki sarsıntı izine ilişkin olduğunu düşündüğümüz her türlü bilgiyi topluyoruz ve o devrin sarsıntılarını yaşlandırmaya çalışıyoruz. Bu da bize bu bölgelerin kaç yılda bir sarsıntı gördüğünü gösterecek. Bu çok kıymetli zira sarsıntı olma sıklığını alansal ölçekte anlarsak sarsıntı üretme sıklığını görebiliriz” dedi.

TÜM TÜRKİYE İÇİN AFET RİSK AZALTMA PLANI VAR

Tüm Türkiye özelinde vilayet ve ilçe bazında afet kaynaklarını belirlemek ve bu kaynakların tehlike ve risk tahlillerini yapmak için plan oluşturulduğunu aktaran Prof. Dr. Hasan Sözbilir; “Özellikle 2021 yılında tüm Türkiye için Afet Risk Azaltma Planları yapıldı. Bu İzmir bazında her ilçe için yapıldı. Aşikâr masalar oluşturulup çalıştaylar yapıldı. Efes Selçuk’un yalnızca sarsıntı değil doğal afet tehlikesi manasında hangi riskleri olduğunu, sel riski, heyelan riski üzere mevzuların hepsi günlerce çalışılarak ortaya kondu ve artık İzmir Vilayet Afet Risk Azaltma Planı var. Burada da Efes Selçuk ile ilgili yapılması gereken birçok hareket planı var. Neyi nasıl yapacağız sorusu artık yok hepsi planlanmış ve yazılmış durumda” dedi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı