"KOAH'ın Tanı ve Tedavisinde Çarpıcı Değişikler Var"

Ülkemizde ve tüm dünyada epey yaygın görülen Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığının (KOAH) sıklığının artarak devam etmesi önemini de artıyor. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Ü. Seha Akduman, istatiklerin, erişkinlerde her on kişinin ikisinde, sigara içen her dört kişinin birinde KOAH olduğunu gösterdiğini lakin gerçek sayının bunun çok daha üzerinde olduğunu söyledi. Son yıllarda tüm toplumlarda bu kadar yaygın görülen hastalığın 2024 GOLD Kılavuzunda hem teşhis hem de tedavisi ile ilgili epey çarpıcı değişiklikler bulunduğuna dikkat çeken Dr. Öğr. Ü. Akduman, kıymetli açıklamalarda bulundu. 

KOAH, kronik bronşit ve amfizem birlikteliği olarak tanımlanıyor. Kronik bronşit, hava yollarımızda tıkanıklık, amfizem ise oksijenlenmenin sağlandığı hava keseciklerinin tahribatı olarak tabir ediliyor. KOAH hastasında bu iki durumun birlikteliği kelam konusu.  Hastalık için en kıymetli risk faktörünün sigara başta olmak üzere tüm tütün eserlerinin kullanımı olduğunu söyleyen Dr. Öğr. Ü. Seha Akduman “Sigara ve maalesef elektronik sigara da dahil tüm tütün eserlerinin yaygınlığının artışı toplum sıhhati açısından yarattığı risk nedeniyle hayli kıymet taşıyor.” Dedi.   

Sigaranın dışında KOAH’ın gelişmesini ve hızlandıracak pek çok risk faktörünün de tanımlandığına işaret eden Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Ü. Seha Akduman, “Düşük doğum tartısından çocukluk çağında geçirilen virüs enfeksiyonlarına, sürdürülen mesleklerden, beslenme alışkınlıklarına kadar pek çok etken, sigaranın KOAH‘ın risk faktörü olması üzerindeki tesirinin hızlanmasına neden oluyor” diye konuştu. 

SIKLIĞI GİDEREK ARTIYOR

KOAH’ın şu anda dünya genelinde ömür kaybına neden olan hastalıklar ortasında dördüncü sırada yer aldığını hatırlatan Dr. Öğr. Ü. Akduman, dünya genelinde her yıl yaklaşık üç milyon kişinin KOAH nedeniyle hayatını kaybettiğinin varsayım edildiğini söyledi. Hastalığın ülkemizde ve dünyada sıklığının da giderek arttığına dikkat çeken Dr. Öğr. Ü. Akduman, “Erişkinlerde her on bireyden ikisinde, sigara içen her dört şahıstan birinde KOAH olduğu düşünülmektedir.  Gerçek sayıların ise bunun çok daha üzerinde olduğu bilinmektedir. Artış beklentisindeki en kıymetli etkenlerin başında ise yaşlanan dünya nüfusu ve başta tütün dumanı olmak üzere başka tüm risk faktörlerine maruziyetin artması geliyor.” Diye konuştu. 

HASTA YAKINLARI VE SIHHAT SİSTEMİ İÇİN DE BÜYÜK SORUN YARATIYOR

KOAH’ın ilerleyici ve ataklar ile seyreden kronik bir hastalık olduğunu ve bu nedenle tüm sürecin hastayla birlikte ailesi ve yakınlarının da etkilendiğini hatırlatan Dr. Öğr. Ü. Akduman, kelamlarına şöyle devam etti: “Ataklar, rutinde olan nefes darlığı, hırıltı ve balgam ölçüsünde artış olarak tanımlanır. Lakin alevlenmeler hafif ve ağır bakım ihtiyacı olacak kadar şiddetli olabilir. Şiddetli alevlenmeler uzun hastane ve ağır bakım yatışı gerektirebilir. Hasebiyle bu süreç hasta yakınları ve sıhhat sistemi açısından da önemli bir sorun yaratıyor.”

RİSK FAKTÖRLERİNE MURUZİYET ANNE KARNINDA BAŞLIYOR

“Akciğer gelişiminin anne karnında başladığını ve bebeğin bilhassa sigara dumanına maruz kalması akciğer gelişimini bozar. Doğumda düşük doğum yüküne sahip bebeklerin KOAH olma riski başka bireylere nazaran daha sıktır.” Dr. Öğr. Ü. Akduman, kelamlarına şöyle devam etti: 

 “Her ne kadar KOAH için ana risk faktörlerinin başında tütün dumanı ve öbür solunan toksik partikül ve gazlara maruz kalmak gelse de son yapılan araştırmaların KOAH'ın rahimde başlayıp bebeklik ve ergenlik devrinde devam eden ve ömür uzunluğu süren genetik ve çevresel risk faktörlerinin bir kombinasyonundan kaynaklandığını gösteriyor.”

HER TEDAVİNİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ GEREKİYOR

KOAH’ın nefes darlığı, kronik balgam üretimi ve öksürük üzere belirtilerle kendini gösteren önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık olduğunun altını çizen Dr. Öğr. Ü. Akduman, “Son yıllarda tüm toplumlarda bu kadar yaygın görülen hastalığın GOLD 2024 (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease) Kılavuzunda hem teşhis hem de tedavisi ile ilgili epey çarpıcı değişiklikler bulunmaktadır. Her hastada bronşit ve amfizem farklı seviyede bulunmaktadır ve her hastanın tedaviye cevabı farklıdır. Bu farklıklar nedeniyle artık heterojen bir hastalık olarak kabul edilir ve her kişinin tedavisi bu farklılıklara uygun tedavi edilmelidir. Tedavide muvaffakiyetin en kıymetli ögelerinden biri her hastanın tedavisinin baskın patolojiye yönelik tercih edilmesidir. Artık KOAH heterojen dediğimiz bir hastalık olarak tanımlanmakta ve her tedavinin kişiselleştirilmesi gerektiğinin altı çizilmektedir” diye konuştu. 

TANI VE TEDAVİ KLAVUZLARINDAN DEĞİŞİKLİK VAR

Her yıl güncellenen KOAH kılavuzunda bir evvelki yıllardan farklı olarak teşhis, evreleme ve tedavi tekliflerinde çarpıcı değişiklikler yapılmıştır. Dr. Öğr. Ü. Seha Akduman, dünya genelinde kabul edilen ve uygulamaya başlanan bu değişikler konusunda şu bilgileri verdi: “2024 yılına kadar dört evreden oluşan KOAH şu an artık üç evrede kabul edilmekte, tedavi halleri de bu üç evre göz önünde bulundurularak yapılmaktadır. Sigaranın bırakılması, hava yollarında tıkanıklığın açılmasını sağlayan bronkodilatör ilaçların sistemli kullanılması, aşıların yapılması, teneffüs idmanları, CPAP/BIPAP dediğimiz basınçlı aygıtların verilmesi, oksijen tedavisinin eklenmesi üzere tedavilerin hayat kayıplarını azalttığını biliyoruz.  Bunun yanında influenza aşısı dediğimiz grip aşısının, uygun ilaçların hastanın ömür kalitesini arttırdığı ve alevlenmelerin önüne geçerek ömür kayıplarını azalttığı konusundaki görüşler netliğe kavuşmuş durumda. KOAH hastalarında zati grip ve zatürre aşısını bilhassa öneriyorduk lakin bu rehber gösteriyor ki bilhassa ileri yaşlı KOAH’lı kümelerde influenza aşısının ömrü uzattığı ispatlanmıştır.”

AŞILAMA PROGRAMLARINDA DA DEĞİŞİKLİKLER YAPILDI

Bu şimdiki rehber ile aşılama programında da değişikliğe gidildiği bilgisini veren Dr. Öğr. Ü. Akduman, hususla ilgili şu bilgileri verdi: “Değişikliklerden birisi Tdap (Tetanoz-Difteri- Boğmaca) ve Zona aşısı uygulamasıdır ki ülkemizde de uygulanmaya başlandı. Hastalar daha evvel bu aşıları yaptırmadıysa ya da yaptırdığından emin değilse yapılması öneriliyor zira bilhassa boğmacanın KOAH alevlenmeleri ve zatürreye gidişi hızlandırdığını biliyoruz. COVİD aşısı ile ilgili toplumlarda direnç gelişse de da KOAH”lı hastalarda tavsiye edilen aşılar içerisinde yerini korumaktadır. KOAH’ın ilerlemesini yavaşlatmak, durdurmak ve uzamış hastane yatışlarının önüne geçmek için aşılama ve bireye uygun ilaç tedavisinin düzenlenmesinin bilhassa altı çizilmektedir. Bir de olağanda bugüne kadar teşhis ve tedavimizde göz önünde bulundurmadığımız Eozinofil dediğimiz tam kan sayımında saptanan ve alerji belirteci olan hücrelerin saptanması durumunda KOAH’lı hastaların tedavilerinin değiştirilmesi önerilmektedir.”

Özellikle içinde bulunduğumuz devirde aşılamanın çok daha kıymetli olduğunu hatırlatan Dr. Öğr. Ü. Seha Akduman, “KOAH tanısı almış her yaştaki hastanın bu aşıları yaptırması çok kıymetli. Ayrıyeten, astım, kronik bronşit, kalp damar hastalıkları olanlar ve diyabetli bireylerin de bu aşıları yaptırması gerekli”

BU BELİRTİLER VARSA KOAH’TAN ŞÜPHELENMELİ?

KOAH’ın erken teşhis edilirse, tedaviyle ilerlemesinin yavaşlatılabildiğini ve hastaların ömür kalitesinin korunabildiğinin altını çizen Dr. Öğr. Ü. Akduman, hastalar için uyarıcı olacak belirtiler konusunda şunları anlattı: “Özellikle sabahları daha ağır görülen ve 3 aydan uzun müddettir devam eden inatçı öksürük KOAH belirtisi olabilir. Bunun yanında nefes darlığı ve balgam çıkarma da hastaların en sık karşılaştığı şikayetler ortasında yer alır. Hastalar, fizikî aktivite sırasında ya da kolay günlük işler yaparken bile nefes almakta zorlandıklarından şikayet eder. Tekrar bilhassa sabah saatlerinde olmak üzere sık sık balgam çıkarma gereksinimi hissetmek de ve hırıltı yahut göğüste sıkışma hissi KOAH'ın tipik belirtilerinden biridir.”

Risk kümesinde olmasına karşın hasta semptomatik olmayabilir yahut semptomlarını doktora başvuracak kadar önemsemeyebildiğini hatırlatan Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Ü. Seha Akduman, “Özellikle sigara içenler, 40 yaşın üzerindekiler yahut kronik toz ve kimyasal maruziyeti olanlar bu belirtileri fark ettiklerinde KOAH açısından bir doktora başvurmalıdır. Hastalık her bireyde farklı seyreder ve tedavide en temel hedef şikayetlerin azaltılması ve atakların azaltılmasıdır. Her atakta akciğer işlevlerinde bozulma olur. Atakların önüne geçmenin en değerli noktaları bireye özgün uygun tedavi, aşılama, sigara ve kirli havadan uzak durulması, gerekli hastalarda ek oksijen dayanağının sağlanması, CPAP ve BIPAP ile olumlu basınç veren aygıtların kullanılmasıdır.” Diye konuştu.   

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı