İklim değişikliği hayvanların yaşamını ve ekosistemleri tehdit ediyor!

Gezegenimizdeki iklim krizinden etkilenen tek çeşit beşerler değil. Dünyanın yaban hayatı, hayvanların ömür alanları ve onların modülü olduğu ekosistemler de değişimle karşı karşıya kalıyor.

İklim değişikliğinin hayvanların üzerindeki tesirlere dair değerli bilgiler paylaşan Fizyoloji Anabilim Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, “Hayvan popülasyonlarında, iklim değişikliğine cevap hem fenotipik esnekliği hem de genetik değişimi (evrim) hem de mevsime bağlı birtakım faktörleri içermektedir. Gerçek genetik değişim gösteren hayvanlar ortasında, sivrisinek, sincap, kırlangıç ve drosophila (küçük bir sinek) gösterilmektedir.” dedi.

Çevre, beslenme ve mevsimsel değişikliklerin dişilerde östrus (dişi hayvanlarda kızgınlık) aktivitesini, östrus müddetini; erkeklerde ise sperm üretimini değiştirerek doğurganlık üzerine tesir ettiğini anlatan Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, “Gebe kalma oranları sıcak ve soğuk gerilimi altında azalır.”dedi.

Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, iklim değişikliğinin hayvanların üzerindeki tesirlere dair değerli bilgiler paylaştı.

İklim değişiklikleri üremeyi olumsuz etkileyebiliyor

İklim değişikliğinin hayvanların doğum oranları üzerindeki genel tesirlerine işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, hayvan ortamının sıcaklık, nem, radyasyon ve rüzgâr üzere iklimsel faktörlerden etkilendiğini, iklimdeki uç noktaların hayvan ile etrafı ortasındaki güç transferini değiştirerek üremeyi olumsuz etkileyebildiğini lisana getirerek, “Gün uzunluğuna adaptasyon (fotoperiyodizm) değişir. Bunun manası; davranışı, fizyolojiyi, gelişimi yahut üremeyi düzenlemek için gün yahut gece uzunluğunu kıymetlendirme yeteneğinin değişmesidir.” dedi.

İklim değişikliği hangi hayvan tiplerini daha fazla etkiliyor?

Fotoperiyodik cevabın değişmesiyle böcek, amfibi, kuş ve göğüslü çeşitlerinin etkilendiğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, “İklimdeki enlemsel eğim, yaz sıcağından çok kış soğuğundan kaynaklanır. Sonuç olarak, yakın vakitte gerçekleşen süratli iklim değişikliğine başarılı bir formda ahenk sağlamanın, termal tolerans gelişmesinden evvel genetik olarak değişimin başlaması beklenmektedir.” diye konuştu.

İklim değişikliği hayvanların doğum oranlarını nasıl etkiliyor? 

Doğru fizyolojik, gelişimsel yahut üreme şartlarında gerçek vakitte ve yerde olmanın mevsimsel değişimlerde hayatı sürdürmenin temel bir bileşeni olduğuna dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, “Deniz, tatlı su ve karasal ömür alanlarındaki çok çeşitli omurgalılar ve omurgasızlar, hayat hikayelerindeki değerli olayların mevsimsel geçişlerini varsayım etmek ve bunlara hazırlanmak için fotoperiyodizmi kullanırlar. Makul bir fotoperiyodik karşılık, gelişme, göç etme, üreme yahut uykuda kalma için en uygun mevsimsel vakit için evrimsel vakit boyunca hakikat seçilime dayanmaktadır.” halinde konuştu.

Fenotipik esneklik…

İklim değişikliğine karşı başlangıçta, hayvanların ferdi olarak geliştirdikleri muhakkak reaksiyonlarıyla başa çıktıklarını lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, şöyle devam etti:

“Buna fenotipik esneklik ismi verilmektedir. Bir popülasyondaki her bir bireyin evvelden belirlenmiş bir fenotipik rezervleri vardır; birtakım bireyler büyük çevresel değişikliklere ahenk sağlayabilir; öbür bireyler sırf dar bir çevresel değişiklik aralığına tahammül edebilir. İklim değişikliği devam ettikçe, gelişme, üreme, göç ve uykuda kalma zamanlaması için değişen şartlar kişisel esnekliğin sonlarını aşarak, popülasyonlarda genetik değişim için seçilim meydana getirecektir.”

 Sonuç olarak, hayvan popülasyonlarının varlığını sürdürme yeteneğinin, popülasyonlar içindeki genetik çeşitliliğin kaynakların, mutasyon ve göçle oluşan ek çeşitliliğe bağlı olacağını söz eden Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, “Hayvan popülasyonlarında, iklim değişikliğine cevap hem fenotipik esnekliği hem de genetik değişimi (evrim) hem de mevsime bağlı birtakım faktörleri de içermektedir. Gerçek genetik değişim gösteren hayvanlar ortasında, sivrisinek, sincap, kırlangıç ve drosophila (küçük bir sinek) gösterilmektedir.” dedi.

İklim değişikliği hayvanların üreme yeteneklerini nasıl etkiliyor? 

Çevre, beslenme ve mevsimsel değişikliklerin dişilerde östrus (dişi hayvanlarda kızgınlık) aktivitesini, östrus müddetini; erkeklerde ise sperm üretimini değiştirerek doğurganlık üzerine tesir ettiğini anlatan Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, “Gebe kalma oranları sıcak ve soğuk gerilimi altında azalır. İklim değişikliğine ahenk açısından, üreme zamanlamasındaki esneklik, birçok ötücü kuşta nispeten yüksek görünmektedir zira farklı yıllarda birtakım bireyler lokal hava şartlarına karşılık olarak üreme tarihlerini neredeyse bir ay değiştirebilirler.” diye konuştu.

Sıcak hava ve çok hava olaylarındaki artış evcil hayvan obezitesini daha da kötüleştirebilir

İklim değişikliğinin hayvanların davranışlarını da etkilediğini söz eden Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, “Çoğu hayvan tipi ilkbahar sıcaklıkları arttığında üremeye başlasa da tüm bu davranışları etkilenmesi; yağış, yiyeceğe erişim, üreme yoğunluğu ve fotoperiyot ve hormonlar üzere çeşitli faktörlerin tesiri altındadır. Gün uzunluğundaki küçük değişikliklerin üremeyi başlattığı ve çöl iklimine sahip bölgelerde yaşayan hayvanlarda ise etraf şartlarına bağlı olarak daha esneklik görülmektedir. Bir öteki ziyan da insanların hayvan bakım davranışlarını değiştirerek değişen iklime reaksiyon vermelerinden kaynaklanabilir. Sıcak hava ve çok hava olaylarındaki artış, refakatçi köpekler için idman fırsatlarının azalmasına yol açabilir, bu da evcil hayvan obezitesini daha da kötüleştirebilir.” halinde konuştu.

İklimdeki çok sıcaklık değişimlerinin; hayvan ile etrafı ortasındaki güç transferini değiştirerek sıcak yahut soğuk gerilimine neden olduğuna da dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, “Hayvanların her türlü davranışı etkilenmektedir.” dedi.

Ekosistemler hayvanlar aracılığı ile nasıl sürdürülüyor?

Gezegenimizdeki iklim krizinden etkilenen tek cinsin beşerler olmadığını, dünyanın yaban hayatı, hayvanların hayat alanları ve onların modülü olduğu ekosistemlerin de değişimle karşı karşıya kaldığını tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, “Bol bitki ve ağaçların bulunduğu sağlıklı ekosistemler, atmosferdeki karbonu emer ve depolar. Münasebetiyle doğayı korumak yahut restore etmek, iklim değişikliğini durdurma yarışında güçlü bir araçtır. Sağlıklı ekosistemler tıpkı vakitte suyu filtreler, sellere karşı tampon vazifesi görür, afetlerin tesirini azaltır, toprak sıhhatini güzelleştirir ve güçlü biyolojik çeşitliliği dayanaklar. Neredeyse tüm hayvanlar, biyolojik çeşitliliğin garanti altına alınmasında ve ömür alanlarının korunmasında hayati roller oynarlar.” tabirinde bulundu.

Dünya çapında özgür dolaşan kedi popülasyonu varsayımları 480 milyon

Evcil hayvanların toplumda ve dünya iktisadında kıymetli bir rol oynadığını da işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, “Evcil hayvanlara ait global iddialar bilinmemekle birlikte, 2018 yılında dünya çapında 373 milyondan fazla kedi ve 471 milyon köpeğin evcil hayvan olarak beslendiği varsayım edilmektedir. Dünya çapında özgür dolaşan evcil köpeklerin sayısı tahminen 700 milyon ila 1 milyar ortasındadır ve dünya çapında hür dolaşan kedi popülasyonu varsayımları 480 milyonun üzerindedir.” diye konuştu.

Bulaşıcı hastalıkların artmasına da yol açtı

İklim değişikliğinin global tesirlerinden birinin de vektör kaynaklı cinslerin ve zoonotik hastalıklar da dahil olmak üzere bulaşıcı hastalıkların yayılmasının artması olduğunu söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Burcu Etraflı, “İklim değişikliği, vektör kaynaklı tiplerinin coğrafik aralığının genişlemesine yahut değişmesine müsaade vererek, daha fazla hayvan ve insan popülasyonunu hastalıklara ve bilinmeyen yeni ortaya çıkan zoonozlara maruz bırakmıştır. Misal biçimde, iklim değişikliği ekosistemlerin taşıma kapasitesini etkileyerek konakçı yahut vektör çeşitlerin popülasyon yoğunluğunu değiştirebilir. Artan sıcak havanın kenelerin ve Lyme hastalığı üzere kene kaynaklı hastalıkların yaygınlığını artırdığı tespit edilmiştir. Kalp kurdu enfeksiyonlarının da iklim ve hava şartlarına nazaran değiştiği tespit edilmiştir.” biçiminde kelamlarına ekledi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı