Egeli akademisyenden Türkçe dilbilim literatürüne katkı sağlayacak proje

Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Toplumsal Bilimler Eğitimi Kısmı Türkçe Eğitimi Anabilim Kolu öğretim üyesi Doç. Dr. Soner Akşehirli tarafından hazırlanan “Türkçede İsim Öbeği Gönderimleri ve Zaman-Görünüş-Kip Etkileşimi” başlıklı proje “TÜBİTAK 2219- Yurtdışı Doktora Sonrası Araştırma Burs Programı” kapsamında desteklenmeye uygun bulundu. Hollanda Utrecht University Institute for Language Science’dan da kabul alan proje ile Türkçe dilbilim literatürüne formal tabanlı katkı sağlanması hedefleniyor.

Doç. Dr. Akşehirli’yi tebrik eden Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Türkçemizin zenginliğine paha katacak olan bu projeyi gerçekleştiren Eğitim Fakültesi öğretim üyemiz Doç. Dr. Soner Akşehirli hocamızı tebrik ediyor, muvaffakiyetlerinin daim olmasını diliyorum” diye konuştu. 

Proje hakkında bilgi veren Doç. Dr. Soner Akşehirli, “Bu proje, tümce anlambilimi konusunda, birleşimsel lisan üniteleri ortasında etkileşime dayalı yeni bir model oluşturmayı amaçlıyor. Çalışmanın temelinde dil-mantık-matematik bağıntıları yer alıyor. Çalışma kapsamında Türkçede isimlerin ve isim öbeklerinin gönderimsel özelliklerini belirleyen tümce içi bağlamsal etkenler ve doğal lisan tümcelerinin temel bileşeni olan zamansallık bilgisinin Türkçede sunuluş biçimi konusunda özgün yaklaşımlar geliştirilecek. Böylece Türkçe dilbilim literatürüne formal tabanlı değerli bir katkı yapılması hedefleniyor” dedi.

“Alanında yapılmış en kapsamlı projelerden birisi”

Projenin alanında yapılmış en kapsamlı projelerden biri olacağına dikkat çeken Doç. Dr. Akşehirli, “Önerilen araştırma projesi, tümce manasının iki ana kurucu bileşeni olan isim öbeği ve aksiyon öbeğine ait Türkçede yapılmış en kapsamlı çalışma olacaktır. İsim öbeği gönderimleri konusunda daha evvel yapılmış çalışmalar bulunmaktadır. Lakin, Türkçenin isim öbeği anlambiliminin bütüncül olarak ele alındığı rastgele bir çalışma bulunmamaktadır. Gerçekleştirilecek olan projenin ‘Np denotations’ kısmı, aslında bir isim öbeği anlambilimi projesi olarak değerlendirilmelidir. Memleketler arası alanyazında isim öbeklerinin anlambilimi için yapılmış  olan kapsamlı çalışmalar formal dilbilimin tümdengelimsel prensipleri çerçevesinde tüm lisanlar için referans oluşturmakla birlikte, özel olarak lisanların bu temel kavramlar çerçevesinde incelenmiş olması gerekmektedir. Bu yapılmadığı takdirde, kuramdan veriye yanlışsız yürütülen çalışmalarda, özel bir lisana ait verilerin, ilgili mevzu çerçevesinde en çok incelenmiş olan lisanlardan hareketle yapılmış olan genellemelere uygun olacak halde zorlanması kelam konusu olacaktır. Bu durumun önüne geçmek için, öncelikle özel bir lisanın datalarının ilgili mevzuya ait temel kavramlar açısından betimlenmesi gerekmektedir. Önerilen araştırma projesinin, bu açıdan Türkçe için özgün bir çalışma olacağı vurgulanmalıdır” diye konuştu.

         “Gerçek bir lisan kavrayışının geliştirilmesine katkı sağlayacağız”

         Doç. Dr. Akşehirli, “Projenin daha geniş yayılımlı olarak, bilhassa dilbilgisel etkileşim konusunun memleketler arası alanyazında da çok çalışılmamış bir mevzu olmasına bağlı olarak kuramsal bir çıktı üretmesi de beklenmektedir. Kapsamlı bir dilbilim çalışmasından beklenen en temel çıktının, özel bir lisanın verisi üzerine yapılan betimleme ve açıklamalardan hareketle dilbilim kuramına katkı sağlamaktır. Bu bağlamda, Türkçede zamansallık bilgisinin vakit mantığı, vakit anlambilimi ve doğruluk şartlı tümce manası çerçevesinde birinci sefer ele alınacak olması kıymet arz etmektedir. Son olarak Türkçenin anadili olarak eğitimi ve öğretimi açısından, dilbilgisi kaynaklarındaki pek çok yetersiz ve kusurlu bilginin revize edilmesine yönelik yayın ve çalışmalar, bu araştırma projesinden beklenen tesirler ortasındadır. Bilim ve eğitim ortasındaki bağlantı çerçevesinde, ülkemizde gerçek bir lisan kavrayışının geliştirilmesine katkı sağlamak, ulusal ve memleketler arası ölçekli çalışmalardan beklenen niteliklerin başında gelmektedir” dedi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı