İnsülin Direnci ve Obezite Kısır Döngüsüne Dikkat!

Diyabet, dünyada bilhassa gelişmekte olan ülkelerde, süratle artıyor ve insan sıhhatini olumsuz etkiliyor. Türkiye diyabet görülme sıklığı açısından Avrupa’da birinci sırada yer alıyor. Erişkin nüfusumuzun yaklaşık %14'ü diyabet hastası olarak kayıtlara geçiyor. Son 20 yıl içerisinde ülkemizde görülme sıklığının ikiye katladığı belirtiliyor. Diyabet konusunda insülin direncine çok dikkat edilmesi gerekiyor. İnsülin direnci obezite riskini, obezite de insülin direncini artırıyor ve bu kısır döngü diyabet gelişimine zemin hazırlıyor. Memorial Şişli Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. İbrahim Şahin, 14 Kasım Dünya Diyabet Günü öncesinde, diyabet hastalığı ve farkındalığın kıymeti hakkında bilgi verdi.

Genetik insülin direncinin derecesini belirliyor  

Bilimsel ismi ‘diabetes mellitus’ olan, diyabet olarak da bilinen şeker hastalığı, pankreasın gereğince insülin üretememesi yahut bedenin onu hakikat kullanamaması sonucu kan sirkülasyonunda şekerin birikmesine bağlı kanda yüksek şeker varlığı ile karakterize kronik bir hastalıktır. İnsülin direnci ise kas, yağ ve karaciğerdeki hücrelerin pankreas tarafından üretilen insüline âlâ karşılık vermemesi sonucu bu hücrelerin kandan glukozu basitçe alamaması durumudur. İnsülin direnci, erişkin nüfusun yaklaşık %25’inde bulunmaktadır. Yaş, kilo, beslenme alışkanlıkları, fizikî aktivite (kas kütlesi) ve genetik özelliklerimiz insülin direncinin derecesini belirlemektedir.

Diyabete giden yolda birinci basamak insülin direnci 

İnsülin direnci oluştuğunda, pankreas direnci yenmek için daha fazla insülin salgılar, erken devirde bu durum kilo artışı ile bağlı olabilmektedir. Salgılanan fazla insülin nedeniyle yemek sonrası kan şekerinde düşmeler görülebilir. Bu durum reaktif hipoglisemi olarak isimlendirilir. Tatlı krizleri, yemek sonrası rehavet, ani bastıran uyku vb. belirtiler bu hastalardaki kan şekerinde ani yükselmeler ve düşmelerle bağlıdır. Uzun periyotta ise fazla insülin salgılandığı için yorulan pankreasın insülin rezervi azalmakta ve evvel prediyabet daha sonrada diyabet gelişebilmektedir. Prediyabet başladıktan sonra ortalama 10-12 yılda hastaların %50’sinde, 20 yılda ise hastaların %80’den fazlasında diyabet gelişmektedir. Hasebiyle insülin direnci, diyabete giden süreçte birinci basamak olarak kabul edilmektedir.   

Süreç kısır döngü halinde ilerliyor                                                       

İnsülin direnci için en değerli risk faktörü kişinin bedeninde yağ dokusunun fazla olmasıdır. Yani obezite hastalığıdır. İnsülin direnci obeziteyi, obezite ise insülin direncini artırmaktadır. Süreç kısır döngü halinde ilerlemektedir. İnsülin direnci gelişiminde en ehemmiyeti nedenlerden biri de genetik faktörlerdir. Genetik faktörlerimizi değiştiremeyiz. Lakin beslenme, hayat stili değişikliği, fizikî aktivite ile daha sağlıklı bir bedene sahip olmak mümkündür. Böylece insülin direncinin gelişmesi ve diyabete yakalanma ihtimali de azalmış olur.

Çocuklarda da diyabet riski artıyor

Son yıllarda ülkemizde ve dünyada çocukluk çağı obezitesinin de görülme sıklığı artmış bulunmaktadır.  Bunun sonucunda çocuklarda ve gençlerde evvel insülin direnci, daha sonra prediyabet ve Tip 2 diyabet görülme sıklığı artış göstermektedir. Tip 2 diyabet çocukluk ve gençlik devrinde çok nadiren görüldü. Lakin son yıllarda bu yaş kümelerinde da Tip 1 diyabetten daha fazla görülmektedir. Diyabetten korunmak için Akdeniz diyetiyle beslenmek önerilmektedir. Akdeniz diyetinin temelini bitkisel besinler, tahıllar, meyveler, sebzeler ve baklagiller oluşturmaktadır. Yağ olarak zeytinyağı kullanımı, kırmızı etin hudutlu tüketimi; balık, deniz eserlerinin ve süt eserlerinin ise orta seviyede tüketilmesini içermektedir. Sağlıklı beslenmenin yanı sıra tertipli fizikî aktivite, gerilimden uzak durmak, sigara ve alkolden kaçınmak, sistemli uyku ve bol sıvı tüketimine dikkat edilmelidir.

Tip 2 diyabet yavaş ilerleyen kronik sinsi ilerleyici bir hastalıktır. Hastalık birinci yıllarda kıymetli bir belirti vermeyebilir lakin ilerleyip bulgular ortaya çıktığında genelde çok ilerlemiş olabilmektedir. Hasebiyle riskli bireylerin belirlenmesi ve nizamlı aralıklarla kan şekerinin ölçülmesi erken teşhis için değerlidir.

Diyabet pek çok hastalığı çağırıyor

Ailesinde diyabet olanlar, prediyabeti/insülin direnci olan hastalar, obezite hastaları, polikistik over sendromu olan bayanlar, kilolu çocuk doğuran bayanlar, kolesterol yüksekliği olanlar, hipertansiyon hastaları, sistemli antrenman yapmayanlar, sıhhatsiz beslenenler ve kentlerde yaşayanların kesinlikle tertipli olarak kan şekerlerinin denetim edilmesi ve bu kümelere yönelik farkındalık ve tarama programları yapılması gerekmektedir. Diyabetli hastalarda kalp damar hastalıkları çok daha sık görülmekte, böbrek yetmezliği ve diyaliz riski daha yüksek seyretmektedir. Kimi psikiyatrik hastalıklar, uyku sorunları, üreme sorunları, kolesterol yüksekliği, hipertansiyon, inme, karaciğer yağlanması, kimi kanserler de diyabetli hastalarda daha sık görülebilmektedir.

Diyabet günü uzmanları buluşturdu

14 Kasım Dünya Diyabet Günü bu kıymetli hastalık konusunda farkındalık oluşturulması için büyük değer taşımaktadır. Memorial Sıhhat Kümesi da bu alanda değerli bir aktifliğe imza attı. Memorial Endokrin Buluşmalarının birincisi “Diyabet + Obezite = Diyabezite” hususuyla 14 Kasım Dünya Diyabet Günü özelinde Memorial Şişli Hastanesi’nde Prof. Dr. İbrahim Şahin’in öncülüğünde gerçekleşti. Endokrin ve Metabolik Cerrahi topluluğunun önde gelen isimlerinin yer aldığı aktiflikte; diyabet hastalığındaki şimdiki tedaviler, yeni ilaçların varlığı, obezitenin diyabet tesiri üzerinde duruldu ve yeni bilgiler aktarıldı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı