Alzheimer'la mücadelede zihin hep meşgul edilmeli!

Alzheimer hastalığının görülme sıklığının, yaşla birlikte arttığını belirten İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Özgür Bilgin Topçuoğlu, “Hastalık 65 yaş üstü bireylerde yaklaşık yüzde 5 oranında görülürken; geçen her 5 yılda bir hastalık sıklığı iki kat artar” dedi. Alzheimer hastalığının seyrinde zihnin işlevsel özelliklerinin olabildiğince korunmasının değerli olduğunu vurgulayan Topçuoğlu, “İşleyen demir ışıldar! Zihin ne kadar meşgul tutulursa ne kadar çok uyaran alırsa işlevselliği o ölçüde devam eder. Bulmaca çözmek, kitap okumak, örgü örmek ve gibisi uğraşlar mevcut yetileri korumak açısından çok kıymetlidir. Fakat her birey ve her hasta şahsına özeldir. Hastalığın ilerleme suratı değişkenlik gösterebilir” ikazında bulundu. 

Hastalığın erken evrede teşhis edilmesini sağlamak, farkındalık yaratmak ve insanları bilinçlendirmek maksadıyla her yıl 21 Eylül, Dünya Alzheimer Günü olarak anılıyor.

İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Özgür Bilgin Topçuoğlu, 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü münasebetiyle yaptığı açıklamada hastalığın nedenleri, alınabilecek tedbirler ve beyin sıhhatinin korunmasına ait değerlendirmede bulundu.

Alzheimer’ın gelişiminde pek çok etken var

Alzheimer hastalığının gelişiminde tek bir kesin sebebin belirtilemeyeceğini kaydeden Topçuoğlu, “Şu an kabul edilen görüş genetik, hayat biçimi ve çevresel etkenlerin bireyleri birlikte etkilemesi sonucu hastalığın geliştiği tarafındadır. Kesin olarak Alzheimer’a sebep olduğu bilinen genler olmakla birlikte hastaların yüzde 1’inden daha az kısmında bu genler saptanmaktadır” dedi.

Plakların ölçüsü ve yerleştiği bölge önemli

Alzheimer teşhisinde beyinde oluşan plakların ölçüsü ve yerleştiği bölgenin değerli olduğunu vurgulayanTopçuoğlu, “Bireyin beyninde bir çeşit protein olan amilodden oluşan plaklar ve yeniden bir çeşit protein olan taudan oluşan nörofibriller yumaklar gelişerek beyin hücresi kaybı ve beyin hacminde küçülme ortaya çıkar. Bu plaklar ve yumaklar Alzheimer hastalığı tanısı için gerekli fakat kâfi değildir. Zira her ikisi de olağan yaşlanmayla birlikte aşikâr ölçüde her yaşlı bireyde görülür. Alzheimer için tanısal olan, bu plakların ölçüsü ve bilhassa beyinde yerleştiği alanlardır. Kestirim edileceği üzere, bu plak ve yumakların beyinde hafıza, lisan, yönetici işlevler üzere bilişsel fonksiyonları yöneten bölgelerde birikmesi ile Alzheimer hastalığı gelişir” diye konuştu.

Hastalığa yatkınlık Alzheimer riskini artırıyor

Alzheimer’a ilişkin yatkınlığa sahip olmanın gelecekte Alzheimer hastası olmanın birinci kaidesi olduğunu belirten Topçuoğlu, kardeşlerden birinde Alzheimer görülürken başkalarında hastalığın görülmemesinin nedenlerini şöyle açıkladı:

“Bireylerin doğduğu andan itibaren sahip olduğu genetik gereç, hayatı boyunca sahip olacağı, sahip olmaya yatkın olduğu hastalıkların kodunu taşır.  Alzheimer’a ilişkin yatkınlığa sahip olmak, gelecekte Alzheimer hastası olmanın birinci kaidesidir. Buna ek olarak çevresel toksinler, çevresel uyaran azlığı, yetersiz uyku, uzun periyodik fizikî ve ruhsal gerilime maruz kalmak, alkol ve keyif verici unsur kullanımı yatkınlığı olan bireylerde hastalığın gelişimini kolaylaştırmakta ve hızlandırmaktadır. Münasebetiyle birebir fizikî etrafta, tıpkı ailede yetişmiş kardeşlerin bile bir kısmında hastalık görülürken, kimi kardeşlerde hiçbir vakit gelişmeyebilir. Bu durum sağlıklı kardeşlerin, doğuştan gelen hastalığa yatkınlığa ilişkin genetik gerece sahip olmaması ile açıklanabilir.”

Alzheimer hastalığının sıklığı yaşla birlikte artıyor

İleri yaşlara erişen her bireyin Alzheimer’a yakalanmasının kelam konusu olmadığını söz eden Topçuoğlu, “Ancak burada bir nispilik durumu kelam mevzusudur. Alzheimer hastalığının sıklığı, yaşla birlikte artmaktadır. 65 yaş üstü bireylerde yaklaşık yüzde 5 civarında görülürken geçen her 5 yılda bir hastalık sıklığı iki kat artar. 50 yıl evvel ortalama hayat mühletleri çok daha kısa olduğundan 65 yaşına ulaşan ve geçen insan sayısı çok azdı. Bu bireylerin de belirli bir kısmında Alzheimer gelişeceği düşünülürse, toplumda Alzheimer sıklığı çok düşük olarak saptanıyordu. Meğer uzayan hayat müddetleriyle birlikte artık her ailede en az bir, bazen daha çok sayıda 80 yaş üstü birey bulunuyor. Hastalığın görülebileceği yaş kümesi toplumu arttıkça da doğal olarak artık daha çok sayıda Alzheimer hastası ile karşılaşıyoruz” diye konuştu.

Kadın cinsiyet, baş travması, yetersiz uyku üzere faktörlere dikkat!

Alzheimer gelişimini kolaylaştıran faktörlere de değinen Prof. Dr. Özgür Bilgin Topçuoğlu, bunları ileri yaş, aile hikayesi ve genetik, bayan cinsiyet, hafif bilişsel bozukluk, baş travması, inme, depresyon, hava kirliliği, çok alkol tüketimi, yetersiz uyku tertibi, fizikî idman yetersizliği, obezite, sigara kullanımı ya da pasif içicilik, hipertansiyon, yüksek kolesterol, yeterli denetim edilmeyen tip 2 diyabet ve toplumsal izolasyon olarak sıraladı.

İşleyen zihin ışıldar!

Alzheimer hastalığının seyrinde zihnin işlevsel özelliklerinin olabildiğince korunmasının kıymetli olduğunu vurgulayan Topçuoğlu, “İşleyen demir ışıldar! Zihin ne kadar meşgul tutulursa ne kadar çok uyaran alırsa işlevselliği o ölçüde devam eder. Genel olarak tüm demans hastaları, özel olarak ise Alzheimer hastaları aşikâr bir basamaktan sonra yeni bilgi öğrenme, kaydetme ve bu bilgiyi geri çağırma yeteneklerini kaybedeler. Münasebetiyle bu hastalarda birinci amaç halihazırda sahip oldukları yetilerin korunabildiği kadar korunmasıdır. Bulmaca çözmek, kitap okumak, örgü örmek ve gibisi uğraşlar mevcut yetileri korumak açısından çok kıymetlidir. Lakin her birey ve her hasta şahsına özeldir. Hastalığın ilerleme suratı değişkenlik gösterebilir” ikazında bulundu. 

Antioksidan ve antienflamatuar besinlerin tüketimi önemli

Beslenmenin Alzheimer gelişimi üzerindeki olumlu ya da olumsuz tesirlerine değinen Topçuoğlu, “Alzheimer ve gibisi nörodejeneratif (sinir sisteminde dejenerasyonla giden) hastalıkların patogenezinde oksidasyon ve inflamasyon epeyce değerli yer meblağ. Münasebetiyle antioksidan ve antienflamatuar besinler tüketimi, bedeni oksidasyon yan eserlerinden korur ve nöroproteksiyona (sinir hücrelerinin korunmasına) katkıda bulunur” dedi.

Akdeniz diyetiyle beslenme desteklenmeli

Sağlıklı ve istikrarlı beslenmenin değerini vurgulayan Prof. Dr. Özgür Bilgin Topçuoğlu, “Meyve, zerzevat, tam tahıllar, tohumlar/çekirdekler, kuruyemişler, zeytinyağı ve zeytinyağlı zerzevat yemekleri üzere besinleri içeren Akdeniz diyetiyle beslenme desteklenmelidir. Her gün mümkünse en az üç porsiyon değişik renkte zerzevat ve meyve tüketilmelidir. Günde en az 6-8 bardak sıvı tüketimi kıymetlidir. Su en kolay tercih olmakla birlikte alkol dışındaki tüm sıvılar hesaba alınabilir” tavsiyesinde bulundu.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı