Filistin'in BM üyeliği uluslararası hukukta yeni bir dönem başlatabilir!

Mayıs 2024 prestijiyle, 145 ülke tarafından resmen tanınan Filistin Devletinin, 2012 yılından itibaren BM'de ‘üye olmayan gözlemci devlet’ statüsünde bulunduğunu hatırlatan Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Bağlantılar (İngilizce) Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, BM üyesi olursa Filistin’in, milletlerarası mukavelelere taraf olabileceğini, bu çerçevede başta İsrail olmak üzere başka devletlere karşı hak talebinde bulunabileceğini vurguladı.

Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Bağlar (İngilizce) Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, Filistin'in devlet olarak tanınması sürecinin tarihî art planını ve bu süreçteki kıymetli dönüm noktalarını anlattı.

BM, İsrail'i işgal ettiği topraklardan çekilmeye çağırdı lakin İsrail bu karara uymuyor

29 Kasım 1947'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun, Filistin'in bir Arap devleti, bir Yahudi devleti ve Kudüs Kenti olarak bölünmesini öngören ve uygulanmasını tavsiye eden 181 sayılı kararı kabul ettiğini hatırlatan Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, “Bu plan uyarınca 14 Mayıs 1948'de İsrail Devleti'nin kuruluşu ilan edildi. Çabucak sonrasında başlayan Arap-İsrail savaşında, İsrail Filistin topraklarının büyük kısmını işgal etti. 1964 yılında Filistinlilerin temsilcisi olarak Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) kuruldu ve böylelikle Filistinliler örgütlü siyasal bir yapıya kavuştu. 1967'de, 242 sayılı Güvenlik Kurulu Kararı ile BM, İsrail'i işgal ettiği topraklardan çekilmeye çağırdı; lakin İsrail bu kararı günümüze kadar kabul etmedi.” diye anlattı.

Filistin’in, BM’ye tam üye olmak için yaptığı müracaat ne oldu?

1967 ve 1973 savaşları sonrasında, BM Güvenlik Kurulu tarafından Filistin’in legal ülkesi olarak kabul edilen “Yeşil Hat”ın, Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni kapsadığını da kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, “Filistin Kurtuluş Örgütü, 1988 tarihli bağımsızlık deklarasyonu ile Yeşil Hat'ı Filistin ülkesi olarak ilan etti. 1993 yılında imzalanan Oslo Antlaşmalarının akabinde Batı Şeria ve Gazze Şeridi bölgelerini yönetmek için Filistin Ulusal Otoritesi kuruldu. Oslo Unsurlar Bildirgesi'nin 1. unsurunda, Filistinlilerin Gazze Şeridi ve Batı Şeria’da kendi idarelerini kurabilecekleri İsrail tarafından kabul edildi. 2012 yılında, Filistin’in BM’ye tam üyelik başvurusu BM Güvenlik Konseyi’nde ABD’nin vetosu nedeniyle kabul edilmedi. Filistin’in, BM’ye tam üye olmak için yaptığı yeni müracaat ise, Nisan 2024’te ABD’nin vetosu nedeniyle BM Genel Heyetine getirilemedi.” dedi.

145 ülke resmen tanıdı

“Mayıs 2024 prestijiyle, 145 ülke tarafından resmen tanınan Filistin Devleti, 2012 yılından itibaren BM'de ‘üye olmayan gözlemci devlet’ statüsünde bulunuyor.” diyen Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, “Filistin Devleti, İslam İşbirliği Örgütü, Arap Birliği ve Memleketler arası Ceza Mahkemesi üzere pek çok memleketler arası örgüte üyedir. Filistin'i devlet olarak tanıyan ilk Avrupa Birliği üyesi devlet, 2014 yılında İsveç oldu. Orta ve Tabiat Avrupa ülkeleri (Polonya, Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Çekya ve Slovakya) Filistin'i daha evvel tanımıştı. Son olarak Mayıs 2024’te, İspanya, Norveç ve İrlanda Filistin Devleti'ni tanıdılar.” diye konuştu.

Malta ile Slovenya da Filistin'i tanıyabileceklerini açıkladı

Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, “İsrail, gerçekleştirdiği soykırım ile pek çok Avrupa devletinde büyük bir hayal kırıklığına neden oldu. İsrail'in mağduriyet edebiyatı Batı'da bile inandırıcılığını kaybetmeye başladı. Malta ile Slovenya da Filistin'i tanıyabileceklerini açıkladılar.” diye konuştu.

Bir devletin BM’ye üye olmasının, memleketler arası manada öbür devletler nazarında egemenliğinin kabulü manasına geldiğini vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, “Filistin, BM’de tam üye olarak olmasa da gözlemci devlet ibaresiyle birçok alt kuruluşta ve Genel Kurul’da temsil edilmekte, yalnızca devletlerin taraf olabileceği Memleketler arası Ceza Mahkemesi’nin yargı yetkisini kabul etmekte ve birçok memleketler arası kuruluşta temsiliyetinin bulunmasıyla dış egemenliğe sahip bir devlet niteliğinde görülebilir.” dedi.

Filistin’in BM üyesi olmasının önemi…

Filistin’in BM üyesi olmasının, BM Genel Kurulu’nda oy kullanmak ve BM organlarında misyon almak üzere hakları beraberinde getirebileceğini de söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, şöyle devam etti:

“Filistin, milletlerarası mukavelelere taraf olabilecek, bu çerçevede başta İsrail olmak üzere öbür devletlere karşı hak talebinde bulunabilecektir. Hasebiyle BM üyeliği, memleketler arası hukuk çerçevesinde hak ve sorumluluklarının tanınması ve bu hakların memleketler arası platformda lisana getirebilmesine imkan sağlayabilecektir. En değerlisi, öbür bir devletin müracaatına gereksinim duymadan, İsrail’in soykırım cürümlerini, Batı Şeria’da işgal altındaki toprakları, Gazze’nin abluka altına alınması üzere hususları direkt kendisi Milletlerarası Adalet Divanına götürebilecek, Gazze’deki tüm hata kanıtlarını Divan’a sunabilecek ve duruşmalara katılabilecektir. Bu bağlamda, Filistin'in BM üyesi olması, memleketler arası hukuk açısından konumunu güçlendirebilecektir.”

Filistin’in olağan bir devlet olarak kabul görmesi İsrail işgalinin sona ermesiyle mümkün…

Filistin'in olağan bir devlet olarak kabul görmesi ve Filistin topraklarında hâkim bir otorite olmasının fakat İsrail işgalinin sona ermesiyle mümkün olacağını anlatan Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, “Bütün dünya devletleri Filistin Devleti'ni resmen tanısa bile ABD'nin himayesindeki İsrail işgali devam ettikçe, Filistin’in gerçek bir devlet olarak ortaya çıkmasının mümkün olamayacağı kıymetlendirilmektedir. Ekonomik, siyasi ve askeri bağımsızlık açısından değerlendirildiğinde, Filistin Devleti’nin bu niteliklerden uzak olduğu ortaya çıkmaktadır. Çünkü Filistin, kendi sonlarını denetim edebilen, cezai yargı yetkisini münhasıran uygulayan, iç güvenliği tek başına sağlayan, ekonomik olarak kendine yetebilen bir devlet değildir. Bu sebeple, Filistin’in tanınmasına ait son gelişmeler, Avrupalı önderlere, ‘Biz şimdilik elimizden geleni yaptık’ formunda bir savunma imkanı verebilir. Bu nedenle, İsrail’in soykırım ve başka şiddet ve baskı siyasetleri karşısında, Filistin diplomatik olarak etkisiz kalmaya devam edebilir.” diye konuştu.

ABD’nin vetosu…

“Filistin’in devlet olarak tanınması, ABD’nin vetosu nedeniyle mümkün görülmemektedir.” diyen Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, şunları kaydetti:

“Çünkü ABD’nin iç ve dış siyaseti üzerinde İsrail direkt tesir sahibidir. İsrail’in bölgeye gelişinden bugüne kadar izlemiş olduğu Siyonist siyaset, iki devletli tahlil doğrultusunda değil, vakit içinde Filistin halkını büsbütün bölgeden çıkarmaktır. Bu siyasetini vakit zaman açıkça deklare etmektedir. Örneğin, Gazze halkının Sina Yarımadasına taşınmasını ve orada yaşamasını teklif etmektedir. Filistin’in devlet olarak tanınması, İsrail’i Siyonist gayelerinden vazgeçirmeyecek, tahminen de Filistinlilere yönelik şiddet siyasetlerini daha güçlü bir halde uygulamasına neden olabilecektir.”

Gazze savaşı İsrail ve Filistin ortasındaki askeri gerginlikleri azaltma ihtimalini ortadan kaldırdı

Gazze Savaşı’nın, İsrail ve Filistin ortasındaki askeri gerginlikleri azaltma ihtimalini büyük ölçüde ortadan kaldırdığını söz eden Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, “Gazze’nin yok edilmesine ve İsrail tarafından büsbütün işgaline ve denetimine, bölge ülkelerinin zımnen onay vermiş olduğu dahi söylenebilir. Filistin'in devlet olarak tanınmasının, Ortadoğu'daki halihazırdaki bölgesel ittifakları ve güç istikrarlarını fazla etkilemeyeceği kıymetlendirilmektedir. İran tekrar, Lübnan’da kendisine bağlı Hizbullah ögeleri ve Suriye rejimi ile iş birliği içinde bölgede tesirini sürdürmeye ve İran’ın güvenliğini ileriden savunma prensibine dayalı olarak sağlamaya çalışacaktır.” dedi.

İsrail ile yapılacak bir savaşta ABD’nin İsrail lehine direkt taraf olması bekleniyor

Bölgeye en yakın ve en kıymetli askeri, siyasi ve ekonomik güç olan Mısır’ın ise, gerçek bir demokrasiye kavuşmadan ABD’nin ve Batı’nın tesirinden bağımsız hareket edemeyeceğinin düşünüldüğünü de lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Ağca, “Dolayısıyla, Filistin BM’ye tam üye olsa bile, Mısır ve Suudi Arabistan’ın Filistin Devletine gerçek manada bir ittifak anlayışıyla dayanak verip vermeyeceği meçhuldür. Sonuç prestijiyle, bu ülkeler, İsrail ile silahlı çatışmayı göze almadan Filistin ile bir ittifaka girmezler. Zira, İsrail ile yapılacak bir savaşta ABD’nin İsrail lehine direkt taraf olması beklenmektedir. Gerek Filistin’e komşu Arap ülkelerini gerekse Türkiye ve İran üzere bölgesel güçleri İsrail- Filistin çatışmasına direkt müdahil olmaktan alıkoyan temel faktör budur.” formunda kelamlarını tamamladı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı